El ve koltuk altı terlemesi nedir ve neden olur?

Sinir sistemimizde biz heyecanlandığımız zaman veya egzersiz yaptığımız zaman devreye giren hücreler vardır. Bu hücreler çalışmaya başladığında kalp hızımız artar terlemeye başlarız. Bu sisteme sempatik sinir sistemi adı verilir. Mide salgısından, nefes borumuzun genişlemesine, ter bezlerimizin çalışmasından kalp hızımızın değişmesine göz kapağı ve göz bebeği genişlemesi de dahil oldukça geniş etkileri olan bu sinir sistemimiz bazen anormal şekilde fazla çalışır. Bunun sebeplerine bakacak olursak sorun bazen sinir sisteminin kendisinde olduğu gibi bazen de başka hastalıkların sonucu olarak ortaya çıkar.

El terlemesi de aslında bu sinir sistemimizin fazla çalışmasından ötürü olur. Hepimiz biliriz ki kaygılanınca telaşlanınca ter bezlerimiz daha fazla çalışmaktadır. Ancak el terlemesi hastalığında fazla terlememizin sebebi kaygılanmak da değildir. Kendiliğinden yağmur damlaları gibi sürekli ter bezleri ter üretir. Gündelik hayata devam etmek oldukça zordur. Tokalaşmak, sınava girmek, test doldurmak hatta cep telefonu kullanmak bile çile haline gelir. El terlemesinden müzdarip olan hastalar birçok şey dener bu el terlemesinin geçmesi için ancak çoğu şey beyhudedir ve el terlemesi devam eder. Yaşla birlikte düzeleceği düşünülür ancak el terlemesi yaşla birlikte düzelen bir hastalık değildir. Yukarıda anlattığımız altta yatan nedenin düzeltilmesi gereklidir. Eğer el terlemesinde altta yatan neden sinir hücrelerinin hiç bir sebep yokken fazla çalışması ise cerrahi olarak bu hücrelerin yok edilmesi en uygun seçenektir. Botoks gibi geçici çözümler de düşünülebilir ancak botoksun etkisi en fazla 6 aya kadar sürer ve terleme tekrarlar. El terlemesine sebebiyet veren sinir hücrelerinin fazla çalışması bazı hormonal hastalıklarda da önümüze çıkar. Bunların en başında troid hormonunun yüksekliği gelir. Bu hasta grubunda da hormonal bozuklukların ilaçlarla düzenlenmesi en uygun seçenektir.

Koltuk altı terlemesi de el terlemesi gibi, sinir hücrelerimizin fazla çalışması dolayısıyla ortaya çıkar. Tedavide de el terlemesinde olduğu gibi sinir hücrelerinin fazla çalışmasına sebebiyet veren altta yatan bir neden varsa önce onun tedavisi önerilir. Altta yatan bir sebep yoksa da sinir hücresinin işlevinin cerrahi olarak sonlandırılması bir çözümdür.

El terlemesi ameliyatı riskli midir, riskleri nelerdir?

El terlemesinin sebebi araştırıldığında altta yatan bir hormonal hastalığı bulunmayan hastalar “primer hiperhidrozis” tanısı alır. Bu da hastalığın artık sinir hücreleri kaynaklı olduğu anlamına gelir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu hastalarda artık yapılacak işlem bu fazla çalışan hücrelerin tahrip edilmesidir. Sempatik sinir sistemi sadece el terlemesine sebep olmaz. Yukarıda vücudumuzda çeşitli fonksiyonları olduğundan bahsetmiştik. Ameliyat da el ve/veya koltuk altına giden sinirlerin bulunduğu sempatik zincir tahrip edilmesi amaçlanır. El ve koltuk altına giden sinirler omurgamızın her iki tarafından 3,4. interkostal aralıktan geçerek ter bezlerimize ulaşır. Primer hiperhidrozis tanılı hastalarda ise işte tam bu sinirlerde fazla çalışma söz konusudur. Biz de Kayseri’deki göğüs cerrahisi kliniğimizde bu hastalarımızın ,3.,4. interkostal aralığındaki sempatik siniri tahrip ediyoruz (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21524489/). Amacımız el ve/veya koltuk altına giden siniri tahrip etmek ancak sinir sistemimiz tam olarak aydınlatılamadığı için bu operasyonun riskleri de mevcuttur. Aşağıda bu risklerden bazılarını özetlemeyi amaçladık.

• Terlemenin geçmemesi: Sempatik sinir sistemi çoğu insanda omurganın kenarından geçer ve el-koltuk altı terlemesi için literatürde önerilen tedavi 2-4 arası bu sempatik sinir sistemin tahrip edilmesidir. Bu sinirin tahrip edilmesine rağmen bazen aksesuar yolaklarla ter bezlerinin çalışması devam edebilir. Neyse ki kliniğimizde yapmış olduğumuz çalışma sonucuna göre (https://dergipark.org.tr/tr/pub/jamer/issue/81198/1367656) bu oran literatürle uyumlu olarak hastalarımızın %86’sı yapılan ameliyattan memnun kalmıştır. Ancak bu operasyona karar verirken terlemenizin hiç geçmeyebileceğini anlamanızı istiyoruz.
• Refleks terleme: Sinir sisteminde ele ve koltuk altına giden sinirlerin tahribine bağlı sırt kalça ve ayaktaki ter bezlerine giden sinirin daha fazla çalışması söz konusu olabilmektedir. Cerrahi olarak bu refleks terlemenin daha fazla olmasını engellemek için yöntemlerimiz mevcuttur. Tüm hastalarımıza uygun olan bu yöntemleri kullanıyoruz ancak bu operasyona karar verirken el terlemenizin düzelip bu kez ayak terlemenizin ortaya çıkabileceğini kabul etmeniz gerekli.
• Akciğer hava kaçağı: Operasyon sırasında sempatik sinire ulaşabilmek için akciğerin komşuluğundan girişim yapılır. Akciğer yaralanması olmasa dahi akciğer tam olarak şişmediğinde havayı boşaltmak için nadir de olsa tüp takılma ihtimali mevcuttur. Neyse ki tüp takılsa bile hastaların çoğu 3 gün içerisinde diren çıkartılarak taburcu edilir. Ancak ameliyata girmeden önce, ameliyat sonrası hava kaçağı ihtimali olduğunu ve bu gerçekleştiğinde göğüs tüpü takılması gerekebileceğini kabul etmeli.
• Yara yeri enfeksiyonu: Vücut bütünlüğünün bozulduğu kesi yapılan tüm ameliyatlarda olduğu gibi bu ameliyatta da yara yerinin enfeksiyonu söz konusu olabilir. Bundan kaçınmak için hergün pansuman yapılır. Ancak yara yeri iyileşmesini bozan hastalığı olan kişilerde yara yeri enfeksiyonunun görülebileceği akılda tutulmalıdır.

El terlemesi ameliyatı nasıl yapılır?

El terlemesi ameliyatı yani tıbbi adıyla primer hiperhidrozis’de sempatektomi kısaca ETS, yıllar önce iki taraflı koltuk altından büyük kesilerle sıralı olarak açık olarak yapılan ameliyatken artık dünyada yaygın olarak kapalı yöntemle uniportal VATS ile yapılmaktadır. Kapalı sempatektomi ameliyatında ise hasta genel anestezi altında tamamen uyutulur her iki koltuk altından yaklaşık 1 er cm küçük kesilerle yapılmaktadır. Bu kesiden kamera ve hook koter ile girilir. Kameradan sempatik sinir zinciri görülür ve koter ile bu sempatik sinir tutulup yakılarak tahrip edilir.

Bazı merkezlerde koter ile tahrip edilmesi yerine klips uygulaması yapılmaktadır. Güncel literatür tarandığında klips ile koter kullanımı arasında anlamlı farklılık saptanmamıştır. Refleks terlemenin klips ile geri dönüşü olabileceğini düşünmek tıbbi açıdan çok doğru değildir. Biz Kayseri şehir hastanesi göğüs cerrahisi kliniğimizde koter ile ablasyon uygulamaktayız. Ve hasta memnuniyet oranımız oldukça yüksektir.

ETS sonrası ne zaman taburcu olurum?

Ameliyat sırasında bile yaptığımız operasyonun faydasını görüyoruz. Hastalarımız genelde ameliyattan sonra ilk uyandığında ellerinin kuru olduğunu görüyor. Operasyon sırasında ve sonrasında herşey yolunda giderse hastaları bir gün şehir hastanesinin otel konforlu odasında misafir ediyoruz. Genelde hastalarımızı operasyonun ertesi günü taburcu ediyoruz.

Taburculuk sonrası akciğerde hava kaçağı bulunmadığı durumlarda hastamızın yola çıkmasında da bir sakınca görmüyoruz. Türkiyenin her tarafındaki hastalara hizmet vermekteyiz. El terlemesi ile ilgili daha fazla bilgi almak ve muayene randevusu oluşturmak için iletişim sekmesinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.